Nú er so aftur staðfest, at útlitini fyri tann føroyska búskapin eru óviss, og tann fremsta orsøkin er varandi politiskur dovinskapur. Broytingunum í fólkasamansetingini hava vit vitað um í nógv ár, og tað hevur ikki trotið við ávaringum um, at færri fólk skulu rinda fyri vælferðartænasturnar, sum fleiri fólk fara at spyrja eftir. Kortini er alt ov lítið framt seinastu mongu árini fyri at fáa bilbukt við størstu einstøku avbjóðingina í okkara samfelagsbúskapi.
Búskapurin hevur tað gott, men hann er ikki langtíðartíðarhaldførur. Og nú standa vit í umskiftinum. Við einum stórum búskaparligum halli, meðan allar hendur eru til arbeiðis. Meðan pensjónir vera skattaðar við inngjaldi. Meðan inntøkurnar frá stóru tilfeingisvinnunum eru øktar. Og meðan avlopið á handilsjavnanum veksur.
Tað sigur seg sjálvt, at her er ikki alt, sum ruggar rætt.
Ov lítið framt
Í politisku skipanini hava øll vitað, at himmalhøgi búskaparvøksturin, sum í nógv ár hevur vigað upp ímóti øktu almennu útreiðslunum, fór at hæsa av. Hetta er av tí sama ikki ein støða, sum er íkomin brádliga.
Seinastu tvey árini hevur samgongan tikið nøkur tung tøk fyri at tillaga almenna raksturin og minka fráflytingina við íløgum í útbúgvingarumhvørvið, samstundis sum hildið verður fram við at umskipa bústovnar í størri og egnaðar eindir, og Búskapargrunnurin er fingin at virka aftur. Tað er neyðugt fyri at fáa styrkt samhaldsfestið millum ættarlið, og at vit kunnu vissa øllum góð eldraár. Men í sínari heild er haldførisarbeiðið ikki í einari serliga tryggari legu.
Tað hevur verið sagt í fleiri umførum, bæði í hesum og undanfarna samgonguskeiði, at arbeitt verður við at endurskoða almennu útreiðslurnar fyri at vita, hvussu tænastur og stovnar kunnu skipast øðrvísi. Tosið um effektiviseringar, rationaliseringar og at fáa meira fyri hvørja krónu hevur higartil fyri tað mesta bara verið orð, tí lítið og einki er komið burturúr. Fyrst og fremst, tí tað verður ikki arbeitt serliga neyvt.
Sum einfalt dømi siga tøl hjá Gjaldsstovuni, at vit hava 17 almennar stovnar við færri enn 10 ársverkum. Vit hava 39 fólkaskúlar, har 15 teirra hava færri enn 40 næmingar. Vit hava 29 kommunur, har sjey teirra hava færri enn 155 fólk. Tað eigur tildømis at bera til at reka ein part av hesum virkseminum skynsamari.
Ístaðin er eitt uppskot í skundi komið um at stilla pensjónsaldurin av nýggjum, uttan at tað tekur serligt atlit at teimum, sum av góðum grundum ikki kunnu arbeiða longur. Eg eri fullgreiður yvir, at vit sleppa ikki undan so ella so at fáa fleiri fólk at taka fleiri arbeiðstørn, men tað er avgerandi, at skipanin er smidlig. Tað er eisini merkisvert, at pensjónsbroytingarnar ikki eru umrøddar í einari trípartasamráðing. Og signalini úr Fíggjarmálaráðnum, at tað skal gerast sum partur av einari semju um Suðuroyartunnilin, eru høpisleys. Átøk um at fáa fólk at arbeiða longur snýr seg um at taka nakað av trýstinum, sum er á búskapinum og arbeiðsmarknaðinum. Einki annað.
Úr blokkpolitiskum hafti
Aðrastaðni fer øll politiska skipanin saman um arbeiði av hesum slag. Av fleiri orsøkum. Hetta er arbeiðið, sum er ov umráðandi til flokspolitiska togtogan. Hetta er arbeiðið, sum er fløkt og samansett og tekur drúgva tíð. Hetta er arbeiðið, sum fleiri samgongur skulu binda seg til og útinna. Og hetta er arbeiðið, sum í onkrum førum pínir politiskt.
Stýrandi politiska arbeiðslagið í Føroyum við stívrendum blokkpolitikki, sum arbeiðir eftir einum avmarkaðum tíðarkarmi, er ikki gott fyri avbjóðingarnar, sum vit standa við í hesi løtu. Tað var eisini tí, at samgonguflokkarnir og Sambandsflokkurin vildu gera breiða semju um gjaldsskipanina í alivinnuni og ferðavinnulógina. Tað var fyri at sleppa undan knappligum lógarbroytingum, so fólk, fakfeløg, fyritøkur og stovnar vita, hvat tey skulu fyrihalda seg til og kunnu leggja arbeiðið til rættis frameftir.
Vit hava brúk fyri politiskum arbeiðslagi, sum setur greið og munagóð mál fyri Føroyar og framtíðina. Og tað krevur eftir mínum tykki, at verandi politisku blokkar verða brotnir, serliga eftir komandi løgtingsval, so funnið verður saman í breiðari samstarvi og semjum.
Uni Holm Johannesen, løgtingsmaður fyri Javnaðarflokkin
Ein loysn frá Sendistovuni